PCOS - co to takiego? cz. 1

Co to jest PCOS?

Zespół policystycznych jajników (PCOS) inaczej zespół wielotorbielowatych jajników jest zaburzeniem endokrynnym (hormonalnym), które dotyka 10–15% kobiet w okresie reprodukcyjnym. PCOS jest najczęstszą przyczyną niepłodności wśród młodych kobiet. W nazwie choroby występuje słowo „zespół”, co oznacza występowanie u kobiet z PCOS objawów hormonalnych, biochemicznych oraz fizycznych jednocześnie.

Jakie objawy PCOS można zaobserwować samemu?

• zaburzenia miesiączkowania (zauważa około 65% kobiet),
• wtórny brak miesiączki,
• nadprodukcja hormonów męskich (androgenów), które powodują u kobiet: nadmierne owłosienie w miejscach typowych dla mężczyzn np. klatka piersiowa, wokół sutków, plecy, nad górną wargą oraz na brodzie (hirsutyzm),
• trądzik, łojotok, przetłuszczające się włosy, łysienie o typie androgenowym czyli z charakterystycznymi zakolami i wypadanie włosów (kobiety z PCOS często skarżą się na nieustanne wypadanie włosów),
• otyłość typu brzusznego czyli nadmierne gromadzenie tkanki tłuszczowej wokół brzucha,
• depresja lub stany depresyjne,
• zmęczenie,
• insulinooporność,
• zaburzenia lipidowe,
• trudności ze schudnięciem (około 50% kobiet z PCOS posiada nadwagę lub otyłość).

Pozostałe kobiety z PCOS mają często wskaźnik masy ciała w normie (BMI<25), nie mają problemów z trądzikiem czy nadmiernym owłosieniem. U takich kobiet zwykle występują nieregularne miesiączki lub ich wtórny brak.

Uwaga, nie próbujcie tego w domu! Zawsze diagnozę stawia lekarz: endokrynolog lub ginekolog (najczęściej wg kryteriów Rotterdamskich). Wiele z wyżej wymienionych objawów towarzyszy innym chorobom, dlatego tylko specjalista może postawić diagnozę. Nigdy nie róbmy badań na własną rękę, oszczędzimy sobie niepotrzebnych nerwów. Dlaczego tak mówię? Nie ma badań, które potwierdziłyby jednoznacznie PCOS. Diagnozę powinien postawić specjalista na podstawie szerokiego wywiadu i badań.

Według kryteriów Rotterdamskich PCOS rozpoznaje się w przypadku zgodności dwóch spośród trzech kryteriów:

• rzadkie owulacje lub brak owulacji,
• objawy nadmiaru androgenów (hormonów męskich),
• torbielowate jajniki - co najmniej 12 powiększonych pęcherzyków w jajniku (stwierdzonych w ultrasonografii ginekologicznej) lub objętość jajników większa niż 10 cm3 oraz gdy inne przyczyny PCOS są wykluczone.

Nie ma pewności co do przyczyn PCOS, ale sugeruje się, że jest kilka czynników sprzyjających rozwojowi tej choroby, są to:

• czynniki genetyczne (wpływające na stężenie hormonu FSH),
• nieprawidłowy rozwój w okresie płodowym,
• insulinooporność,
• proces zapalny organizmu prowadzący do występujących objawów.

Jak PCOS wpływa na płodość?

Chorobami towarzyszącymi PCOS są przede wszystkim insulinooporność, otyłość, oraz zwiększone ryzyko cukrzycy typu 2. Insulinooporność jest diagnozowana gdy nasze komórki stają się oporne na insulinę. Organizm potrzebuje większej ilości insuliny m.in. do kontroli poziomu glukozy. Insulina oprócz kontrolowania ilości glukozy we krwi daje sygnał jajnikom do wydzielania aktywnej formy testosteronu i hamowania produkcji SHGB. Skutkiem tego jest nadmierna ilość testosteronu w naszej krwi co może skutkować brakiem owulacji. Mechanizm ten nasila dodatkowo nadmierna ilość komórek tłuszczowych które dodatkowo sprzyjają nadprodukcji komórek męskich i przewlekłemu stanowi zapalnemu. Proces ten prowadzi również do utrudnienia implantacji zarodka.

Uproszczając zaburzenia w gospodarce hormonalnej wpływają m.in. na brak lub zaburzenia owulacji, implantacji zarodka co jest bezpośrednią przyczyną zaburzeń płodności.

Większości kobiet cierpiących na PCOS towarzyszą zaburzenia metaboliczne. Dlatego uważa się że zmiana stylu życia powinna być pierwszym krokiem do rozpoczęcia leczenia.

Z powodu zaburzeń gospodarki węglowodanowej, zwiększonej masy ciała, utrudnionej walki ze zbędnymi kilogramami kobieta cierpiącą na PCOS często najpierw zgłasza się o pomoc do dietetyka. Odpowiednie odżywianie, połączone z odpowiednią aktywnością fizyczną, pomoże w walce ze zbędnymi kilogramami, poprawi parametry krwi, a bardzo często także może wpłynąć korzystnie na płodność kobiety z PCOS.

Poprzez spadek masy ciała a co za tym idzie poprawę naszego zdrowia jesteśmy w stanie walczyć z takimi chorobami jak PCOS.

Na szczęście PCOS nie jest już wyrokiem bezpłodności! Kobiety na co dzień borykające się z PCOS mają szanse na dziecko!

Po więcej informacji o zespole policystycznych jajników zapraszam do części 2.

Źródła

1. Bręborowicz G. H. Położnictwo i ginekologia Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2: 705
2. Impact of polycystic ovary syndrome on the course of the menopausal period. G Stachowiak, A Zajac, T Pertynski - Przeglad Menopauzalny, 2013